Enkele weken geleden publiceerde VWS het concept voor de Wet integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders (“Wibz”). De keuze dit weekend om het WK-voetbal te kijken of deze Wibz eens in detail te beoordelen was snel gemaakt. Samengevat doet het wetsvoorstel twee dingen, het verbod op winstuitkering wordt gemoderniseerd en er komen normen voor toezicht op de zakelijkheid van transacties. Een nobel streven, maar hebben we echt meer regelgeving nodig in de zorg? Tijd voor een blog.
Een moderner verbod op winstuitkering lijkt een goed idee. Het huidige verbod op winstoogmerk is te omzeilen en dat gebeurt in de praktijk ook. Het zou een goede zaak zijn als daar voor iedereen gelijke juridische uitgangspunten gelden en omzeiling moeilijker of zelfs onmogelijk wordt gemaakt. Bovendien proberen we al jaren af te komen van de restanten van toezicht op vastgoedtransacties in de zorg. Dat toezicht hadden we nodig toen zorgaanbieders niet zelf risico op vastgoed liepen. Inmiddels lopen ze al jaren dat risico wel. Het is tegenwoordig aan de zorgaanbieder om zorgvuldig te handelen, of het nou vastgoed betreft of iets anders. Als we wettelijk een breed en modern verbod op winstuitkering vastleggen is alle vermogen niet of alleen onder strenge voorwaarden uitkeerbaar, ook de (over)waarde van vastgoed.
So far so good.
Maar dan, om “excessen en onrechtmatig handelen” tegen te gaan voegt de Wibz normen toe over hoe te handelen bij tegenstrijdige belangen, het bewaken van zakelijkheid van transacties, hoe dat te administreren en ten slotte dat een zorgaanbieder het maatschappelijk belang moet dienen. Daar hadden we boek 2 BW en de Governancecode Zorg toch al voor? We voegen nu regeldruk voor de hele sector toe om zorgfraudeurs en weglek van publieke middelen te ontmoedigen. Die zorgfraudeurs zullen nachtenlang wakker liggen van dit wetsvoorstel. Daar twijfel ik niet over. Ze zullen tot inkeer komen, hun leven beteren en met onmiddellijke ingang alleen nog maar liefdevol vrijwilligerswerk doen. All you need is love, zo mooi. Waarom doet VWS dit? We gingen de zorg toch juist ontregelen?
Voor wie nu roept: “Het staat in het regeerakkoord!”; daar staat toch net iets anders. Tegen “fraude en oneigenlijk gebruik” wilde men gaan “optreden”. “aanpakken van niet-integere zorgbestuurders en zorgondernemers”. Geen symboolwetgeving maar actie dus graag!
De afgelopen jaren ontstaat het beeld dat IGJ en NZa in plaats van actie te ondernemen een bewuste campagne voeren gericht op maximalisatie van bevoegdheden. Vanuit rechtsfilosofisch oogpunt doen ze daarmee precies wat je van de overheid mag verwachten. Dat is voorspelbaar en dus prettig. Als ware rupsjes Nooitgenoeg willen ze alle huishoudboekjes in de zorg tot in de kleinste details in hun greep hebben.
Maar nergens wordt deugdelijk onderbouwd dat IGJ en NZa nu onvoldoende grip hebben en de boeven in de zorg moeten laten lopen. Welke recente zaak was anders – en vooral beter – afgelopen als ze deze bevoegdheden wel hadden gehad? Waarom kunnen IGJ en NZa in 2016 wel (dreigen met) ingrijpen bij vermeende belangenverstrengeling (zie hier)? Als ze echt de zorgsector willen opzadelen met meer regeldruk, dan zullen zij – en VWS – beter moeten onderbouwen waarom dat nodig is. De huidige toelichting op de Wibz overtuigt niet.
Als de Wibz in deze vorm wordt ingevoerd zullen de goeden onnodig moeten lijden onder de kwaden. De Wibz is geïnstitutionaliseerd wantrouwen voor iedereen in plaats van extra toezicht en aandacht voor de rotte appels. Dat lijkt mij een slechte zaak en dus ook reden om een reactie in te dienen op het concept bij VWS. Die hele reactie leest u hier.
Cees Jan de Boer, 29 november 2022